جهاد اکبر از 106 سال پیش!
•
حاج محمدحسین کازرانی و لایحه‌ی خودکفایی ملی
www.den.ir
سوال و جواب؛ عنوان مکتوب‌یی است که رییس تجار ملی اصفهان که از پیروان دو مجتهد و از اعضای فعال انجمن مقدس ملی اصفهان است یک سال پس از پیروزی انقلاب مشروطه، یعنی حدود 106 سال پیش در جواب سوالات مختلف ایراد کرده و با توجه به طرز تفکر کسان‌یی که در اصفهان در زمان مشروطیت به رهبری حاج آقا نورالله مدخلیت و نظارت کلی بر جریانات و روند اقتصادی شهر داشتهاند، نظرات این شخص مؤید جو غالب اقتصادی در جامعه بوده است .
این نوشته لایحهیی است که حاجی محمدحسین کازرانی وطندوست در ترویج منسوج وطن به عنوان سوال و جواب مرقوم داشته و به روزنامه‌ی «جهاد اکبر» فرستاده است:
سوال: چندیی است در این شهر هنگامه‌ی عظیم‌یی مشاهده مینماییم. اگر شما از کیفیت آن واقف هستید، مرا خبر دهید؟
جواب: چه هنگامه‌ی تازه‌یی دیدهاید؟
سوال: بعضی از علمای اعلام و روسای فخام و تجار ذویالاحترام لباس کرباس پوشیده و مردم را به پوشیدن این لباس ترغیب مینمایند. مگر پارچههای لطیف و نظیف مثل فاستونی و ماهوت و دبیت و غیره چه عیب دارد که ترک نموده و مایل به کرباس شده‌اند؟
جواب: مگر نمیدانید اهالی ایران از خواب غفلت بیدار و از مستی جهالت هوشیار شده‌اند. اینها علائم ترقی است. اینها نشانه‌ی شرافت و مقدمات صعود به مدارج عالیه است. علمای اعلام و روسای فخام ما ملبس به لباس کرباس شده‌اند برای شرافت آن که ما را آگاه نمایند و بفهمانند که کرباس خشن ما ترجیح دارد به ماهوت و فاستونی و پارچههای نرم لطیف خارجه.
سوال: کرباس چه شرافت‌یی بر اقمشه‌ی خارجه دارد؟
جواب: لباس کرباس شرافت ملیت و قوام قومیت ما را حفظ مینماید و ما را از ذلت احتیاج میرهاند که محتاج به غیر نباشیم و ثروت مملکت ما محفوظ بماند.
سوال: کرباس چه‌گونه شرافت ملیت ما را حفظ مینماید؟
جواب: شرافت هر قوم و سعادت هر مملکت‌یی و استقلال هر مملکت‌یی به رفع احتیاج از خارج است. اگر به لباس کرباس خود قناعت کنیم از جهت لباس مستغنی هستیم و حاجت به اجانب نداریم؛ یعنی خود صاحب کرباس هستیم و دست تکدّی ما پیش غیر دراز نیست و عرض و ناموس را به بهای پارچه‌ی خوش‌رنگ بر باد ندادهایم و تسلط اجانب بر ما کم خواهد شد.
سوال: لباس کرباس چه‌گونه ثروت ملکی را محفوظ میدارد؟
جواب: چندین سال است که رابطه‌ی اجانب به مملکت ما جاری است ولی بیعلمی و جهالت ما را دانستهاند. هر روز یک نوع قماش خوش‌رنگ و اسباب قشنگ تازه برای فریب آورده ماحصل حیات ما را به بهای آن میربودند و هم‌وطنان عزیز ما جاهلانه پول و ثروت‌یی که با زحمات شاقه تحصیل نموده بودند به‌رایگان تقدیم آنها مینمودند تا به حدیی که اجناس مالالتجارهی ما که در واقع سرمایه‌ی ملکی ما است و باید به عوض آن پول طلا و نقره از خارج، داخل مملکت نماید با کمال ذلت از دست ما خارج نموده و در مقابل اسباب بازی برای کودکان نادان فراهم مینمودند و به درجهیی این حیله و تزویر کارگر شده که دولت قویشوکت ما را گرفتار فاقه نموده، مقروض و ذلیل و محتاج به خود کردند و به هم‌دستی وزرای خائن خانه‌برانداز دست تعدی به عصمت خاک وطن ما دراز نموده، معادن ما را بردند؛ شهرهای ما را گرفتند؛ تجار محترم ما را دلال و کارگزار خود نمودند؛ رشته‌ی تجارت را به‌کلی از دست ما گرفتند. طرق و شوارع ما را تصرف نمودند و به طوریی ما را خوار و خفیف نمودند که پول مملکت ما را به هر قیمت و مقدار که بخواهند نسبت به مسکوکات خود تسعیر مینمایند و ما ابدا اختیار نداریم؛ بلکه از فرط جهالت مطلب به این واضحی را درک نمیکنیم، افسوس برنادانی و جهالت ما!
اما وقتی که ما احتیاجات خود را از آنها سلب نماییم و لوازم معیشت خود را از داخله مملکت فراهم نماییم، چنان‌چه پدران ما معمول داشتند، پول از مملکت خارج نخواهد شد و به عوض ِمالالتجارهی ما که خارج میشود پول و طلا و نقره داخل مملکت خواهد شد. و در واقع آن وقت ما صاحب اختیار مال خود خواهیم بود و دولت و ملت ما در عداد ملل و دول مستقله به شمار میرود و پس حال که فیالجمله به بیچاره‌گی و فلاکت خود آگاه و معایب کار را ملتفت شدهایم، بر ما واجب است که حتیالامکان از این سیل کوهکن که هستی مملکت و آبروی ملت ما را میبرد، جلوگیری نماییم و سدیی بهتر از رفع احتیاج مانع آن نخواهد شد.
سوال: لباس غیرکرباس هم که ممکن است از منسوجات داخله به خوبی و ظرافت مهیا شود. پس خصوصیت کرباس از چه جهت است؟
جواب: اولا سایر منسوجات امروزه کفایت لباس تمام اهالی ایران را نمیدهد و به قدر کفایت دستگاه پارچهبافی دستی نداریم ولی کرباس به هر مقدار لازم شود، میتوان مهیا نمود حتی از فاضل مصرف خود به خارج هم میتوانیم بفرستیم.
ثانیا: از منسوجات دیگر بازار جهت ریسمان و رنگ گاه‌یی محتاج به خارج خواهیم شد و بالمرّه مستغنی نخواهیم شد. مثلا از یک رنگ نیل که صرف نظر نمودیم در سال اقلا یک صد هزار تومان از خرج مملکت ما کاسته و بر دخل‌ش افزوده خواهد شد و این مبلغ پول ما به خارج به بهای نیل نخواهد رفت و همچنین سایر جزئیات لوازم معیشت ما که امروز متذکر و ملتفت آنها میشویم هر یک را مراعات نمودیم و تبدیل به مال داخله نماییم، در سال کرورها تفاوت مینماید.
منبع: روزنامه‌ی جهاد اکبر 23 رجب 1325 قمری معادل 08 شهریور 1286 خورشیدی
رحمت الهی نثار روح پاک او و امثال او باد که بعد از 106 سال هم‌چنان همان آرزوها را که دیگر به حسرت تبدیل شده‌اند با خود داریم! راستی شما «جهاد اکبر»یی از این بزرگ‌تر سراغ دارید؟